FILOZOFIA HUMANISTYCZNA

1.Filozofia - najstarsza tradycja kultury intelektualnej cywilizacji zachodu

1.a. etymologia słowa filozofia

filozofia jest greckim wyrazem powstałym ze złożenia fileo + sophia = miłość + mądrość, co zonacza umłowanie mądrości, miłość mądrości

1.b. jak kiedy i za sprawą czego doszło do powstania filozofii

Określenie „filozof” wprowadził Pitagoras w VI w p.n.e. Pitagoras podobno mówił, że w Egipcie żyją mędrcy, a on jest tylko filozofem (czyli miłośnikiem mądrości).

2.SOFIŚCI, SOKRATES I ICH NAUKI- ANTROPOCENTRYCZNA KONCEPCJA WIEDZY I POCZĄTKI FILOZOFII CZŁOWIEKA. TROSKA O SIEBIE.

2.a Na czym polegały: Ironia Sokratesowa i metoda eelenktyczna? a. Co znaczy zalecana przez Sokratesa troska o siebie?

Ironia Sokratesowa- postawa „udawanej skromności”, Sokrates wcielał się w postać łaknącego prawdziwej wiedzy prostaczka który od swojego rozmówcy pozornie oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy. Sokrates, uważając, że sam nic nie wie i prawdziwej wiedzy dopiero poszukuje, starał się nie tyle przekonać swoich rozmówców, lecz wskazać na błędność ich poglądów lub wydobyć z nich ukrytą wiedzę.

Metoda elenktyczna- była metodą negatywną i polegała na zbijaniu argumentów rozmówcy, udawał podziw dla wiedzy swojego rozmówcy, czym usypiał jego czujność. Pozornie niewinne pytania sprawiają, że rozmówca zaczyna błądzić, przeczyć samemu sobie i popadać w absurd i aporię.

Zalecana troska o siebie Sokratesa- Znaczenie słowa dusza ma dla nas, skutkiem wielowiekowych powiązań kulturalnych, zawsze akcent etyczny lub religijny. Hasło „troska o duszę” jest fundamentalnym motywem w jego filozofii. Odpowiedź Sokratesa jest pierwszą w historii filozofii odpowiedzią niedwuznaczną – człowiekiem jest jego dusza, ponieważ to właśnie dusza jest tym, co odróżnia człowieka od każdej innej rzeczy. Dusza jest świadomym ja, jest intelektualną i moralną osobowością.„Poznanie samego siebie” nie oznacza poznania swoich zewnętrznych walorów, lecz właśnie poznanie swojej duszy, swojego wnętrza. Podobnie troska o siebie nie oznacza troski o swoje ciało, lecz troskę o swoją duszę.

2.b Co znaczą słowa Protagorasa: „miarą wszystkich rzeczy jest człowiek; istniejących, że są, i nieistniejących, że nie są”? Jak można nazwać takie stanowisko, postawę, poglądy?

Miarą wszystkiego jest człowiek,istniejących, że są, i nieisniejących, że nie są.…oznacza dla Protagorasa, że każdy człowiek jest sam dla siebie kryterium prawdy – wszystkie doznania zmysłowe i przeświadczenia danej osoby są dla niej prawdziwe. Ponieważ jednak ludzie się różnią, to pojęcie prawdy w znaczeniu obiektywnym nie ma sensu. relatywizm antropomorficzny - pogląd, że to "człowiek jest miarą wszechrzeczy", a zatem wszystko należy oceniać w odniesieniu do niego i jego spraw.

2.c Sokratesa i sofistów poglądy na temat człowieka - podobieństwa i różnice.

Sokrates miał inne spojrzenie na świat i kiedy tylko miał okazję, krytykował sofistów, wdając się z nimi w spory słowne, w których niejednokrotnie drwił z rozmówców. W zasadzie jedyną rzeczą, jaka łączyła go z sofistami, było to, że zajmował się wyłącznie człowiekiem. Jak pisze Arystoteles: „Zajmował się jedynie sprawami etycznymi, całą zaś przyrodą nie zajmował się wcale”6. Uważał, że na świecie istnieje obiektywna prawda, którą poznajemy rozumem, i w myśl której powinniśmy postępować. Rozważania Sokratesa oscylują pomiędzy zagadnieniami z zakresu etyki oraz logiki. Filozof twierdził, ze cnota stanowi bezwzględne dobro, nie ma rozróżnienia na cnotę męską i kobiecą, które postulowali sofiści.

4.Odkrycie boskiego pierwiastka w człowieku – gnoza i Aureliusz Augustyn, homo religiosus w ujęciu Miecei Eliadego.

Św. Augustyn - urodzony w IV wieku w Tagaście w Afryce Północnej. Ojciec - poganin, był przedstawicielem senatu, matka natomiast chrześcijanka - św. Monika, która przez wiele lat modliła się o nawrócenie syna1. Studiował retorykę, czyli: teorię, sztukę przemawiania, krasomówstwo - po łacinie artes liberales2. Po skończonej szkole udał się na dalsze studia do Kartaginy, by kontynuować naukę retoryki. Tam też pojawiły się u niego pasje literackie i filozoficzne. Wyznawał manicheizm3, który wtedy rywalizował z chrześcijaństwem. Kim jest człowiek w ujęciu św. Augustyna? Jak człowiek odkrywa boski pierwiastek w sobie? • pierwsze stworzenie dotyczy duszy człowieka ze wszystkimi bytami duchowymi. Drugie stworzenie to ciało. Wynika stąd, iż ciało i dusza ludzka zostają stworzone osobno. Chciał tu podkreślić jedność substancjalną człowieka i twierdzi: „Człowiekiem nie jest samo ciało albo sama dusza, lecz to, co jest złożone z duszy i z ciała" • „Wielka to rzecz, człowiek, albowiem Bóg uczynił go na swoje podobieństwo, lecz człowiek pozostaje dla siebie tajemnicą • Człowiek jest przedstawiony w świetle Boga, który to jest najwyższą zasadą ludzkiego istnienia, absolutną doskonałością, początkiem i kresem każdej osoby." • Ludzkie poznanie pochodzi od Boga. Życie osoby jest trwałym pragnieniem posiadania Boga • Człowiek Augustyna może dokonywać wyboru, pomiędzy dobrem a złem, lecz gdy chce wybrać dobro, potrzebna mu jest łaska Boża. Bóg i wolny człowiek tworzą materię życia w harmonii, w której Bóg szanuje wolność człowieka. • U św. Augustyna przejawia się też pesymizm w stosunku do człowieka, który grzeszy. Jak dalej twierdzi filozof człowiek realizuje się w miłości, a radością dla niego jest osiągniecie prawdy, która to prawda jest celem każdego człowieka

HOMO RELIGIOSUS - termin ukuty przez Mircea Eliadego, określa człowieka istotą religijną. Według niego tylko człowiek religijny jest prawdziwym człowiekiem, który jest w stanie rozwijać całą swoją naturę i z niej korzystać. Człowiek jest ze swej natury predestynowany do odkrywania i pojmowania rzeczywistości, tę możliwość zapewnia mu jego ontologiczny status. Rzeczywistość jest wielowymiarowa. Wyzbycie się, bądź zagłuszenie możliwości odbierania sacrum upośledza człowieka, pozwala poznawać mu jedynie część prawdy o świecie. Zupełne wycofanie się z religijności jest więc równoznaczne ze zmianą statusu ontologicznego, konsekwentnie jest równoznaczne z przestaniem bycia człowiekiem. Poznanie prawdy zakłada konieczność uczestniczenia w sakralnym wymiarze rzeczywistości. Eliade wskazuje na jej wyższość od profanum i tam zaleca poszukiwania wszelkiej prawdy. religia jest nieodwołalnie zakorzeniona w bycie ludzkim.

5.Na czym polega humanizm renesansowy? Kim był człowiek renesansu?

-nurt ten miał dwie charakterystyczne cechy: fascynację kulturą starożytnej Grecji i Rzymu, oraz antropocentryzm. Humanizm stawiał jednostkę w centrum zainteresowania, kładąc podstawy pod nowożytny indywidualizm. Koncentrował uwagę na sprawach ludzkich, godności człowieka i jego wolności. Propagował rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreślał możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia. -osoba posiadająca rozległą wiedzę z wielu różnych dziedzin, encyklopedysta

2. Czym jest utopia jako doktryna społeczno-polityczna? poetycka wizja doskonałego ustroju społecznego; myślowy projekt idealnego państwa; doktryna społeczna (ideologia) partii politycznych socjalizmu; potocznie: coś nieosiągalnego, nierealizowalnego. ETYMOLOGIA SŁOWA „UTOPIA”. Słowo „utopia” oznacza „miejsce, którego nie ma”

3. Życie na utopii ( Morus ) Ustrój Utopii to socjalizm drobnych producentów, rolników i rzemieślników. Rozwój przemysłu uważał za zło. W Utopii wszyscy muszą pracować, ale tylko 6 godzin dziennie, żyć skromnie, mają takie samo jedzenie i ubiór. Cenią moralność przede wszystkim. Za cudzołóstwo karzą śmiercią. Nie znają pieniądza; ludzie są wolni (niewolnikami bywają jedynie jeńcy wojenni); Ustrój jest tu hierarchiczny i demokratyczny – na dole piramidy społecznej jest rodzina, potem 30 rodzin wybiera 1 urzędnika, nad 10 urzędnikami stoi protofilarcha, a na szczycie jest sam książę. Prawa są tu nieliczne i proste. Panuje tolerancja religijna, jest kilka religii, lecz zabroniony jest ateizm. Za fanatyzm religijny grozi wydalenie z wyspy. Kapłanami mogą być też kobiety. Kapłan jest wybierany przez wiernych, nie ma przywilejów i nie obowiązuje go celibat.

4. Ład utopijny na nowej atlantydzie. Opisuje mityczną krainę, Bensalem, która miała być zlokalizowana na zachodnim wybrzeżu Ameryki. Podstawą społeczeństwa są tam małżeństwa i rodziny. Mieszkańcy wykazujący się najwyższym stopniem inteligencji uczęszczają do szkoły zwanej Dom Salomona, gdzie przeprowadzają eksperymenty, których celem jest poznanie natury. Według Jamesa Gunna realizacją idei Domu Salomona było Królewskie Towarzystwo Filozoficzne[1].

5. Sceptycyzm antropologiczny. Czym jest fikcja w życiu człowieka?

Montaigne’a antropolo- giczna argumentacja na rzecz sceptycyzmu wiąże się ściśle z odrzuceniem roszczeń poznawczych człowieka w dziedzinie teologii oraz z konserwatyzmem społeczno-politycznym. Błąd polegający na przyznawaniu sobie prawa do głoszenia niezależ- nych poglądów teologicznych, owych wszelkiego rodzaju nowinek religijnych, ma w jego ujęciu swoje korzenie w rozmaitych koncepcjach głoszących godność człowieka – koncepcjach, które, jak wiemy skądinąd, posiadały w renesansie licznych zwolenników (https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1473/1/Idea_2007_19_Kazmierczak.pdf)

7.CZY MOŻLIWA JEST HUMANISTYKA BEZ CZŁOWIEKA ?

Humanistyka( łac. Humanus- ludzki) to zespół nauk i dyscyplin, których przedmiotem jest człowiek, jego dokonania, decyzje, działania i skutki tych działań. Humanistyka dotyczy więc stricte historii człowieka, jego roli w kulturze, nie może zatem istnieć bez niego.

7.a O co toczy się spór transhumanistów z biokonserwatystami ?

Transhumaniści- przyjmują, że ulepszanie człowieka wszelkimi dostępnymi metodami, w tym farmakologii, chirurgii, a także ingerencji genetycznych, jest moralnie dopuszczalne, a niektórzy uznają je nawet za nasz moralny obowiązek. Biokonserwatyści- uznają ideę ulepszania gatunku ludzkiego, zwłaszcza za pomocą ingerencji wywołujących dziedziczne zmiany genetyczne, za moralnie wątpliwą lub wręcz niedopuszczalną. Różnica w formułowaniu celów pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami transhumanizmu wynika z odmiennej perspektywy w patrzeniu na człowieka. Dla transhumanistów człowiek jest przedmiotem badań empirycznych, determinowanym czynnikami naturalnymi i społecznymi. Człowiek jest wyposażony w wolną wolę i odpowiedzialny za swoje życie. Z tej perspektywy doskonalenie może mieć sens jedynie, gdy przybiera charakter indywidualny, a nie populacyjny. Zwolennicy transhumanizmu zacierają granicę między wychowaniem a biomedycznym ulepszaniem, argumentując, że istnieje pomiędzy nimi jedynie różnica stopnia. Twierdzą, że posyłanie dziecka na dodatkowe zajęcia sportowe prowadzi do równie nieodwracalnych zmian psychofizycznych jak ingerencja genetyczna przed jego urodzeniem. Sedno konserwatywnego zarzutu przeciwko ulepszaniu biomedycznemu tkwi zaś w innym rozumieniu zarówno relacji rodzice–dziecko, jak procesu kształtowania ludzkiego charakteru. Podejście transhumanistów zakłada relację przedmiotową, podobną do tej między twórcą i jego dziełem. Charakter ludzki jest przez nich rozumiany jako wynik tego, co nam dane z natury (uwarunkowań biologicznych), i tego, co nam się przydarza (uwarunkowań społecznych). Biokonserwatyści uważają, że wcielenie w życie idei transhumanizmu wiąże się ze zmianą znaczenia istotnych praktyk ludzkich, takich jak prokreacja czy relacja pomiędzy rodzicami i ich potomstwem.

7.b Kim i czym jest człowiek ? Na czym polega rozwój ludzki ? (transhumanizm, posthumanizm).

Jednym z prekursorów transhumanizmu był Nikołaj Fiodorow, przedstawiciel komunizmu rosyjskiego, zwolennik osiągnięcia przy pomocy metod naukowych radykalnego przedłużenia ludzkiego życia, ludzkiej nieśmiertelności i wskrzeszenia zmarłych ludzi. Rozwój ludzki według transhumanistów powinien opierać się na nowoczesnej technologii, która w znaczący sposób jest w stanie rozwinąć ludzkie możliwości, bez znacznego wysiłku. Posthumaniści- rodzaj ludzki w swej obecnej formie jest dopiero w początkowej fazie rozwoju, zaś szansą dla całego gatunku jest rozwój technologiczny i możliwa dzięki niemu cyborgizacja natury ludzkiej. Człowiek nie jest jedynym gatunkiem zdolnym do komunikowania się. Posthumaniści postrzegają ciało jako pierwotną protezę, którą z biegiem ewolucji człowiek oswoił i nauczył się w ograniczonym stopniu wykorzystywać. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uzupełniać/poszerzać jej możliwości za pomocą innych stworzonych przez ludzki gatunek protez, głównie tych technologicznych. Egzystencję da się osadzić wewnątrz maszyn cyfrowych. Dla ludzkiej rozumności i duchowości nie powinno stanowić problemu wyrażanie siebie za ich pośrednictwem. Nie ma w konsekwencji znaczących różnic pomiędzy egzystencją człowieka w biologicznym ciele oraz w domenie cyfrowej, jako projektu cyborgicznej inteligencji. Zamiast poszukiwać i analizować różnice pomiędzy człowiekiem a robotem, materią a kodem, cielesnością a symulacją komputerową, należy skupić się na odnajdywaniu podobieństw pomiędzy nimi – oto przewodnie hasło posthumanizmu.

8. NA CZYM POLEGA METODA DOCIEKAŃ FILOZOFICZNYCH ?

Metoda ta jest właściwie przeciwieństwem klasycznego wykładu. Podczas gdy wykład polega na tym, że to wykładowca mówi, a studenci słuchają i ewentualnie notują, tak dociekania filozoficzne polegają na obopólnej dyskusji, jednak z naciskiem na studentów. Wykładowca zgodnie z tą metodą powinien zachęcać studentów do dyskusji między sobą, najczęściej na podstawie tekstów, które są głównym przedmiotem rozmowy. Metoda ta ma na celu stworzenie przestrzeni do wymiany poglądów na różne filozoficzne tematy.

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL